Тері бұйымдарын таңбалау Қазақстанда, ЕАЭО-ның басқа елдерімен қатар, пилоттық жоба аясында 2017 жылы басталды. Содан бері RFID таңбаларымен таңбалау технологиясы терілерге қолданылады. Сарапшылардың пікірінше, бұл жүйе едәуір қымбат және оның тиімді баламасы ретінде Data Matrix кодымен таңбалау болуы мүмкін.
Бүгінде одаққа мүше мемлекеттер деңгейінде тері бұйымдарын таңбалау жүйесін реформалау туралы келіссөздер жүргізілуде. Data Matrix – ке көшудің артықшылықтарының бірі-мерзімдерді қысқарту және таңбалау шығындарын азайту.
"Қазіргі уақытта ЕАЭО елдері деңгейінде RFID-таңбалармен таңбалау кодтарын өзара тану жүзеге асырылды. Барлығы ұлтаралық актілерге негізделген, сондықтан біздің еліміз бір жақты тәртіппен Data Matrix-ке ауыса алмайды. Біз тері бұйымдарын таңбалау кезінде екі өлшемді кодқа көшу үшін негіздемелермен ұсыныстар жасадық. Бүгінгі таңда Қазақстанда темекі өнімдері арнайы таңбалау жүйесі арқылы таңбаланады. Қазірдің өзінде Data Matrix кодының артықшылықтары айқын. Мысалы, RFID белгілеріне тапсырыс беру және алу белгілі бір уақытты алады, ал екі өлшемді кодты бірнеше секунд ішінде алуға болады. Әрбір импорттаушы файл жасай алады және кодтарды басып шығара алады, ал арнайы құқықтары мен технологиялары бар адамдар ғана RFID белгілерімен жұмыс істей алады. Сондықтан мұның бәрі процесті қиындатады және оны бірнеше есе қымбат етеді. Тондарды таңбалау кезінде Data Matrix кодын қолдану бизнес шығындарын бірнеше есе азайтуы мүмкін", - дейді Цифрлық экономиканы дамыту орталығының басқарушы директоры Нұржан Баекеев.
Сонымен қатар, RFID технологиясында фискалдық деректер операторымен синхрондау жоқ, осыған байланысты өнімді сату туралы ақпарат жоқ. Осыған байланысты процесс мемлекеттік жүйелермен тексерілмейді.
2021 жылдың қаңтарына дейін терілерді таңбалау мемлекеттік қызмет болды, таңбалау кодтарын жасау, сақтау, беру және бақылау мемлекет тарапынан қаржыландырылды және нарық қатысушылары үшін тегін болды. Яғни, импорттаушылар тек басып шығару және кодтау үшін төледі, ал тариф болмады. Бұл қызметтердің құны коды бар 1 затбелгі үшін 400 теңгені құрады.
"Жыл басынан бері «Қазақтелеком» АҚ таңбалау мен қадағалаудың бірыңғай операторы бола отырып, тері бұйымдарын таңбалауды өз инфрақұрылымында бағдарламалық өнімді кеңейтіп өзіне алды және қазіргі уақытта қызметтерді тегін ұсынады. Біз сондай-ақ тері өнімдеріне цифрлық таңбалау кодтарының құнын белгілейтін ережелер жобасын әзірледік. Біз өз тарапымыздан таңбалау кодының бағасы бизнеске барынша аз жүктемемен оңтайландырылуы үшін барлық шараларды қабылдаймыз. Сондай-ақ, біз кәсіпкерлердің мүддесі үшін терілерді таңбалау кезінде RFID - белгіден Data Matrix кодына көшу процесін жеделдету үшін белсенді жұмыс істеудеміз", - деп атап өтті Нұржан Баекеев.
Естеріңізге сала кетейік, тауарларды цифрлық таңбалау – бұл ЕАЭО деңгейінде іске асырылып жатқан ұлтаралық жоба. Теріні таңбалау Одақ елдерінде цифрлық таңбалау енгізілген тауарлардың алғашқы тобы болды. ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитетінің деректері бойынша тері бұйымдарын қоса алғанда, киім заттары арасындағы көлеңкелі нарық көлемі 54% - ды құрайды. Таңбалау енгізілгенге дейін бұл көрсеткіш едәуір жоғары болды және қазір таңбалаудың арқасында тері бұйымдарын сатудан салықтар мен кедендік төлемдер едәуір артты.
